رگ ها عروق خونی هستند که خون سرشار از اکسیژن را به سرتاسر بدن می رسانند. عروق قلب از نوک پا تا مغز را خون رسانی می کنند. رگ های سالم دیواره های داخلی صافی داشته و جریان خون را به آسانی از خود عبور می دهند. در این میان، برخی افراد به گرفتگی عروق قلب دچار می شوند. انسداد عروق قلب در اثر تجمع ماده ای به نام پلاک در دیواره داخلی رگ به وجود می آید.
به گفته دکتر حسین دباغیان متخصص قلب و عروق (ghalbe-salamat.com) پلاک می تواند جریان خون را کاهش داده و در برخی موارد عروق را به طور کامل مسدود کند. گرفتگی عروق کرونری به طرز چشم گیری احتمال بروز حمله قلبی، سکته مغزی و حتی مرگ را افزایش می دهند. به دلیل وجود این خطرات، ضرورت دارد که افراد صرف نظر از سن خود، از عوامل بروز پلاک در رگ ها و روش های درمانی جهت پیشگیری از رخداد عواقب جدی آگاهی داشته باشند.
علت گرفتگی رگ های قلب چیست؟
پلاک های موجود بر دیواره داخلی رگ ها از مواد مختلفی تشکیل شده که در جریان خون گردش می کنند. این مواد شامل کلسیم، چربی، کلسترول، ضایعات سلولی و فیبرین می شوند. فیبرین ماده ای است که در انعقاد خون کاربرد دارد. سلول های دیواره رگ در پاسخ به تشکیل پلاک تکثیر شده و مواد اضافی را ترشح می کنند که انسداد رگ ها را بدتر می کند. در اثر رشد رسوبات پلاک، عارضه ای به نام آترواسکلروزیس یا تصلب شرایین به وجود می آید. این بیماری سبب تنگی و سفت شدن رگ ها می شود. با اینکه متخصصان از علت شروع تصلب شرایین مطلع نیستند، اما به نظر می رسد که فرایند از آسیب بافت پوششی دیواره رگ ها شروع می شود. این آسیب که می تواند رسوب پلاک را رقم زند معمولا ناشی از موارد زیر است:
-بالا بودن کلسترول بد و پایین بودن کلسترول خوب در خون: مقادیر بالای کلسترول بد یا لیپو پروتئین کم چگال (LDL) عامل اصلی تشکیل پلاک رگ است. با این حال، این مورد تنها عامل نیست. همه افراد در خون خود مقادیری کلسترول خوب یا لیپو پروتئین پر چگال دارند. متخصصان بر این باورند که کلسترول خوب می تواند مقداری از کلسترول بد موجود در پلاک را جدا کرده و جهت از بین بردن به کبد ببرد.
-فشار خون بالا: ابتلا به فشار خون بالا خطر تشکیل پلاک رگی را بیشتر و سفت شدن دیواره رگ های مسدود شده را تسریع می کند.
-مصرف سیگار: مصرف سیگار به نظر می رسد که خطر ابتلا به سفتی رگ های قلب، پا ها و آئورت را افزایش می دهد. آئورت بزرگ ترین رگ در بدن است.
-دیابت یا افزایش قند خون نیز یک عامل مهم دیگر در انسداد رگ هاست. حتی افراد غیر دیابتی که دارای قند خون بالا هستند نیز در معرض خطر بالای تشکیل پلاک رگی قرار دارند. از جمله این افراد می توان به مبتلایان سندرم متابولیک اشاره کرد.
دیگر عوامل خطر شامل سابقه خانوادگی، استرس، سبک زندگی بی تحرک و چاقی می شوند. آگاهی یافتن از سابقه پزشکی خانواده خود بسیار مهم است. با اینکه پلاک ها اغلب در سال های کودکی یا نوجوانی شروع به تشکیل شدن می کنند اما گرفتگی عروق قلب در سنین میانسالی یا پس از آن مشاهده می شود.
خطرات گرفتگی عروق قلب چیست؟
دلیل گرفتی رگ قلب به محل تجمع پلاک ها بستگی دارند. گرفتگی رگ قلب می تواند به بیماری های متعددی از جمله موارد زیر منجر شود:
-بیماری رگ های کرونری: تشکیل پلاک در رگ های حامل خون رونده به قلب منجر به بیماری رگ های کرونری یا بیماری قلبی می شود. بیماری رگ های کرونری می تواند سبب درد در قفسه سینه یا تنگی نفس شده و حملات قلبی را در پی داشته باشد. حملات قلبی اولین عامل مرگ و میر در ایالات متحده آمریکا هستند.
-بیماری رگ های کاروتید: رگ های کاروتید در دو طرف گردن قرار داشته و خون پر اکسیژن را به مغز می رسانند. تجمع پلاک رگی در رگ های کاروتید می تواند به سکته مغزی منجر شود.
-بیماری عروق محیطی: در صورتی که پلاک در عروق خونی حامل خون به پا ها تشکیل شود، جریان خون پر اکسیژن رونده به پا ها کاهش می یابد. در نتیجه این وضعیت، بیمار درد، بی حسی یا عفونت جدی را در پا های خود تجربه خواهد کرد.
درد زانو مشکل شایعی است که محدود به محدوده سنی خاصی نیست و در هر سنی ممکن است اتفاق بیافتد. زانودرد ممکن است نتیجه آسیب دیدگی مانند پارگی رباط یا پارگی غضروف باشد. برخی بیماری ها مانند آرتروز، نقرس و عفونت نیز می توانند باعث درد زانو شوند.
اقدامات مراقبتی می توانند بسیاری از درد های جزئی زانو را آرام کنند. فیزیوتراپی و استفاده از زانوبند نیز می توانند به تسکین درد کمک کنند. در برخی موارد، ممکن است زانوی شما نیاز به ترمیم جراحی داشته باشد.
در معاینه فیزیکی، پزشک معاینات زیر را انجام می دهد:
· زانوی شما را از نظر تورم، درد، حساسیت، گرما و کبودی قابل مشاهده بررسی می کند.
· توانایی حرکت پا در جهات مختلف را ارزیابی می کند.
· مفصل را فشار می دهد و می کشد تا یکپارچگی ساختارهای زانو را ارزیابی کند.
برای بررسی دقیق تر، از آزمایش های زیر برای تشخیص استفاده می شود:
در برخی موارد، پزشک درخواست تست های تصویربرداری را می دهد از جمله:
-رادیوگرافی با اشعه ایکس: در ابتدا پزشک ممکن است گرافی با اشعه ایکس را توصیه کند. این تست می تواند شکستگی استخوان و بیماری مفصل تحلیل رونده را مشخص کند.
-اسکن توموگرافی رایانه ای (سی تی اسکن): در سی تی اسکن با اشعه ایکس تصاویری از قسمت های داخلی بدن از زوایای مختلف گرقته می شود. سی تی اسکن می تواند مشکلات استخوانی و شکستگی های ظریف را مشخص کند. نوع خاصی از سی تی اسکن می تواند نقرس را حتی در صورت عدم وجود التهاب در مفصل، به طور دقیق شناسایی کند.
-سونوگرافی: این تست از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر از ساختارهای بافت نرم درون و اطراف زانو در زمان واقعی استفاده می کند. پزشک ممکن است در طول سونوگرافی زانوی شما را در موقعیت های مختلف قرار دهد تا برخی مشکلات را بررسی کند.
-تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی): ام آر آی از امواج رادیویی و یک آهنربا قدرتمند برای ایجاد تصاویر سه بعدی از داخل زانو استفاده می کند. این تست آسیب بافت های نرم مانند رباط ها، تاندون ها، غضروف ها و عضلات را مشخص می کند.
اگر پزشک شک به عفونت یا التهاب داشته باشد، احتمالاً برای شما آزمایش خون درخواست کند. در برخی مواقع درخواست آرتروسنتز را می دهد که در آن مقدار کمی مایع از داخل مفصل زانو با یک سوزن خارج می شود و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می شود.
بسته به علت ایجاد درد زانو، روش های درمانی متفاوتی وجود دارد.
پزشک ممکن است داروهایی را برای کمک به تسکین درد و درمان علت درد زانو مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس تجویز کند.
تقویت عضلات اطراف زانو، پایداری آن را مستحکم می کند. پزشک ممکن است فیزیوتراپی یا تمرینات تقویتی مختلفی را براساس شرایط خاص شما توصیه کند. اگر فعالیت بدنی دارید یا ورزش می کنید، به تمریناتی برای اصلاح الگوهای حرکتی که روی زانوها موثرند، نیاز دارید. ورزش باعث بهبود انعطاف پذیری و تعادل می شود.
بریس ها یا زانوبندها می توانند فشار را از روی زانو کم کنند و برای محافظت و حمایت از مفصل زانو استفاده می شوند.
در برخی موارد، پزشک ممکن است تزریق مستقیم دارو یا مواد دیگری را به مفصل پیشنهاد دهد. این تزریقات عبارتند از:
-کورتیکواستروئیدها: تزریق داروی کورتیکواستروئید به مفصل زانو، علائم شعله ور شدن آرتروز را کاهش می دهد و درد را تسکین می دهد. این تزریق در تمام موارد موثر نمی باشد.
-گاز اوزون: گاز اوزون خاصیت ضد التهابی دارد. با تزریق اوزون به زانو التهاب شدید ناشی از آرتروز زانو از بین می رود و شخص احساس راحتی بیشتری در زانوهای خود خواهد داشت. این روش درمانی که اوزون تراپی زانو نام دارد، طبق نظر پزشک باید چند جلسه متوالی انجام شود تا کاملا موثر واقع شود.
-هیالورونیک اسید: هیالورونیک اسید یک مایع غلیظ، مشابه مایع مفصلی می باشد که با تزریق به زانو می تواند تحرک آن را بهبود بخشد و درد را تسکین دهد. اگرچه نتایج برخی مطالعات در مورد اثر بخشی این روش درمانی متفاوت بوده است، اما معمولا این روش تا شش ماه موجب تسکین درد می شود.
تگ های پوستی نواحی تناسلی معمولا سبب بروز علائم نمی شوند. با این حال علائم در صورت بروز می توانند شامل موارد زیر باشند:
• درد و التهاب ناشی از مالش بر لباس ها
• زخم و خونریزی ناشی از خاراندن
• درد ناشی از پیچانده شدن
تگ های پوستی در صورت پیچ خوردگی ممکن است دچار یک لخته خونی شوند که می تواند بسیار دردناک باشد. تگ های پوستی در ابتدای دهه 20 سالگی بروز داده و به ندرت تا سن 70 سالگی افزایش می یابند. تگ های پوستی مقعدی با این که می توانند مشکل ساز باشند، اما خوش خیم هستند.
تمایز دادن تگ پوستی و زگیل از یکدیگر می تواند آسان باشد.
پزشک با استفاده از تصاویر ایجاد شده با اشعه ی ایکس، کاتتر را به سوی ناحیه آسیب دیده (قلب، پا، گردن، کلیه یا آئورت) هدایت می کند.' آنژیوگرافی، آرتریوگرام و آنژیوپلاستی روش هایی هستند که برای شناسایی باریک شدن رگ ها و یا انسداد موجود در شریان های بدن و سپس درمان آنها، استفاده می شوند. این روش ها بدون در نظر گرفتن ناحیه ای که مورد بررسی قرار می گیرد، شبیه به هم هستند.
لوله ی کوچکی به نام کاتتر، وارد رگ خونی بزرگ بالای پا، یا ناحیه ی کشاله ران می شود. پزشک با استفاده از تصاویر ایجاد شده با اشعه ی ایکس، کاتتر را به سوی ناحیه آسیب دیده (قلب، پا، گردن، کلیه یا آئورت) هدایت می کند. سپس او با مشاهده ی جریان مایع حاجب درون رگ های خونی از طریق اشعه ی ایکس، انسدادها و باریک شدن رگ ها را شناسایی می کند. سپس در صورت نیاز به کمک بالون آنژیوپلاستی، رگ های مسدود شده را باز نگه می دارند تا از گرفتگی آنها جلوگیری شود.
آرتریوگرام قلبی که کَت قلبی نیز نامیده می شود، شریان های قلب را بررسی می کند. آرتریوگرام های کاروتید، شریان های گردن منتهی به مغز را نشان می دهند. آرتریوگرام های کلیوی، خون رسانی به کلیه را بررسی می کنند. آرتریوگرام های پا، خون رسانی به نواحی پا و کشاله ران را بررسی می کنند و آرتریوگرام های آئورت، رگ های خونی اصلی قفسه سینه و شکم را تصویرسازی می کنند.
رویکرد درمانی بالون زدن که آنژیوپلاستی نامیده می شود، اغلب در حین انجام آنژیوگرافی برای گشاد کردن و یا باز کردن ناحیه باریک شده استفاده می شود و شریان را به کمک دیواره ی شریان، باز نگه می دارد. به گفته دکتر خلیل فروزان نیا جراح قلب در تهران چنانچه میزان گرفتگی بیش از حد باشد و یا امکان ترمیم آن به کمک آنژیوپلاستی امکان پذیر نباشد، بیمار مستعد انجام عمل قلب خواهد شد.
آنژیوپلاستی برای درمان مشکلات عروق، در نواحی مختلف بدن استفاده می شود. PTCA، نوعی آنژیوپلاستی است که برای درمان انسداد عروق کرونری استفاده می شود و زمانی که برای درمان دیگر شریان ها استفاده می شود PTA نامیده می شود. در این روش، بالون بسیار ریزی که در انتهای یک کاتتر (لوله) قرار گرفته است، به دقت به سمت ناحیه مسدود یا باریک شده هدایت می شود. بالون، شریان را باز می کند و رسوب های چربی را که موجب باریک شدن شریان شده اند، از بین می برد. باد کردن بالون می تواند شریان مسدود شده را باز کند و جریان خون را دوباره برقرار سازد.
رویکرد آنژیوپلاستی تقریباً شبیه به آنژیوگرافی است. در ابتدا برای تعیین محل و شدت انسداد در یک شریان، آنژیوگرافی انجام می شود. آنژیوپلاستی را می توان در طول آنژیوگرافی و یا بعداً انجام داد. پزشک با مشاهده ی جریان خون در طول آنژیوگرافی، مناسب بودن آنژیوپلاستی را به عنوان یک گزینه درمانی برای رفع مشکل تشخیص می دهد. متخصص آنژیوگرافی همچنین تصمیم می گیرد که آیا آنژیوپلاستی باید فوراً انجام شود و یا باید به تعویق بیفتد و برای تاریخ دیگری برنامه ریزی شود.
در صورتی که آنژیوپلاستی، انتخاب مناسبی برای شریان مسدود شده یا باریک شده باشد، یک کاتتر کوچک (لوله) که یک بالون در انتهای آن قرار گرفته، به سوی ناحیه مسدود شده هدایت می شود. زمانی که بالون در محل انسداد قرار گرفت، پزشک بالون را باد می کند. بالون بسیار قوی است و نیروی ایجاد شده توسط آن، رسوب های چربی به نام پلاک را تخریب می کند. آترواسکلروزیس، اصطلاح پزشکی برای توصیف تجمع چربی در شریان ها می باشد. آنژیوپلاستی، آترواسکلروزیس را درمان نمی کند، بلکه فقط درمانی برای شریان مسدود شده و یا باریک شده است که برای بهبود جریان خون استفاده می شود.