creatinine چیست؟ کراتینین و اوره دو ماده زائد در خون هستند که باید توسط کلیه ها دفع شوند. چون این دو ماده فقط توسط کلیه ها قادر به دفع می باشند، می توان گفت که دفع یا عدم دفع این دو ماده توسط کلیه ها از طرفی عملکرد و یا عدم کارائی و سلامت کلیه ها را نشان می دهد.
کلیه ها میزان کراتینین خون را در سطح نرمال نگه می دارند. از این رو میزان کراتینین نمایانگر عملکرد کلیه ها است. بالا بودن میزان کراتینین حاکی از اختلال در عملکرد کلیه یا بیماری های کلیوی است.
آسیب به کلیه ها بنا به هر دلیلی باعث افزایش سطح کراتینین در خون خواهد شد. این امر به خاطر عدم دفع کراتینین توسط کلیه اتفاق می افتد. بالا بودن غیر طبیعی میزان کراتینین که به وسیله آزمایش خون مشخص می شود، می تواند حاکی از نارسایی های کلیه باشد.
میزان دقیق تر عملکرد کلیه از طریق محاسبه میزان کراتینین پاک سازی شده بدن توسط کلیه، ارزیابی می شود. دفع کراتینین را می توان با استفاده از سطح کراتینین سرم، وزن و سن بیمار به کمک فرمول محاسبه کرد.
مقدار طبیعی کراتینین خون در مردان ۰٫۸-۱٫۲ mg/dl (در برخی موارد تا ۱٫۵ mg/dl ) و در زنان ۰٫۶-۰٫۹ mg/dl می باشد. مقدار طبیعی اوره خون در بالغین 15-45 mg/dl و در کودکان 10-40 mg/dl می باشد. اگر کراتینین و اوره از این مقدار بالا رود نشان دهنده بیماری کلیه می باشد.
چگونه کراتینین خونم را کاهش دهم؟ برخی راهکارها برای کاهش کراتینین هستند که با آنها به راحتی می توان کراتینین خون خود را متعادل نگه دارید.کراتین یک ترکیب کبدی است که توسط ماهیچه ها برای انرژی زایی مورد استفاده قرار می گیرد. کراتین استفاده نشده به کراتینین تبدیل می شود. کراتینین ماده زائد شیمیایی موجود در خون، محصول جانبی متابولیسم عضلات یا انقباضات عضلانی است. کراتینین از طریق کلیه ها از بدن همراه با ادرار دفع می شود.
سطح کراتینین یک فرد نشان دهنده دو عامل اصلی برای وضعیت سلامتی افراد است:
· عملکرد کلیه
· توده عضلانی
زمانی که به هر دلیلی در عملکرد کلیهها اختلال ایجاد میشود، میزان کراتینین خون به دلیل عملکرد ضعیف کلیهها در تصفیه کراتینین بالا میرود. از این رو میتوان گفت که افزایش غیرعادی میزان کراتینین هشداری در مورد عملکرد ضعیف یا نارسایی کلیه میباشد.
میزان نیتروژن اوره خون (BUN) شاخص دیگری برای عملکرد کلیه میباشد. اوره نیز یکی از فرآوردههای جانبی سوخت و ساز بدن است که در صورت نقص عملکرد کلیه در خون تجمع مییابد. نسبت نیتروژن اوره به کراتینین در مقایسه با میزان کراتینین به عنوان یک شاخص تنها، اغلب اطلاعات دقیقتری را در مورد نقص عملکرد کلیه و علت نهان آن نشان میدهد. نیتروژن اوره خون علاوه بر این با کاهش آب بدن افزایش مییابد. اخیراً ارتباط میان افزایش میزان کراتینین با باکترمی (تجمع باکتریها) در کودکان و افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان بالغ کشف شده است.
هر گونه عارضهای که عملکرد کلیهها را مختل کند، میزان کراتینین خون را بالا میبرد. در این بین باید تشخیص داده شود که آیا علت نقص عملکرد کلیه یا نارسایی کلیه است یا کراتینین خون به تازگی افزایش یافته است و ناشی از نارسایی کلیه ها نیست. چنانچه سطح کراتینین به تازگی افزایش یافته باشد، وضعیت برگشتپذیر و درمان راحتتر خواهد بود.
چندین نوع از تغییرات غذایی در افراد ممکن است باعث درمان کراتینین بالا و کاهش سطح کراتینین شود، از جمله:
– کاهش مصرف پروتئین
– انتخاب منابع گیاهی پروتئینی مانند آجیل و توفو که ممکن است سطوح کراتینین را کاهش دهد و در درمان کراتینین بالا موثر است.
– مصرف پروتئین بیش از حد می تواند موجب افزایش ناگهانی کراتینین، حتی در افراد سالم باشد. در افرادی که قبلا دچار سطح بالای کراتینین بوده اند، می تواند سطح بیشتری را افزایش دهد.
– مصرف گوشت قرمز پخته شده به میزان بالا، توصیه نمی شود. گوشت قرمز به طور طبیعی حاوی کراتین است. پخت و پز این گوشت باعث می شود کراتین به کراتینین تجزیه شود، بنابراین وقتی گوشت قرمز مصرف می کنید، سطح کراتینین خود را افزایش می دهید و درمان کراتینین بالا موثر است.
مقادیر بالای کراتینین در مدت طولانی می تواند به اورمی تبدیل شود که یک وضعیت جدی و خطرناک است. در این شرایط بهتر است برای تعیین علت اصلی آن به پزشک جراح و متخصص کلیه مراجعه کنید. آزمایش خون کراتینین معمولاً اولین مرحله ای است که پزشک برای ارزیابی آن در صورت احتمال شما به بیماری های کلیوی، تجویز می کند.